Ekonomik Büyüme Nedir?
Ekonomik büyüme, bir ülke ekonomisi için son derece önemli olan bir kavramdır ve hayatın her alanına etki eder. Peki, ekonomik büyüme nedir ve nasıl hesaplanır?
Bir ülkenin üretim kalitesinin, kapasitesinin ve iş gücünün yıllar içinde sürekli artması, o ülkenin ekonomisi açısından büyük önem taşır. Üretim kapasitesindeki artış, daha fazla mal ve hizmetin satışına olanak tanır. Basitçe ifade etmek gerekirse, bir ülkenin ürettiği mal ve hizmetlerin büyük oranda satılması, yıllık gelir, yani ciro anlamına gelir. Ertesi yıl bu ürün ve hizmetlerin satışında önemli bir artış gerçekleşirse, ekonomik büyüme sağlanmış olur. Bir ülke bir önceki yıla göre daha az mal ve hizmet sattığında, bu duruma ekonomik daralma veya küçülme denir.
Ekonomik büyüme, bir ülkenin belirli bir dönem içinde üretim kapasitesinin artması anlamına gelir ve genellikle Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) veya Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH) gibi göstergelerle ölçülür. Büyüme, milli gelirin artışını temsil eder ve en yaygın ölçüt olan GSYİH, bir ülkede belirli bir dönemde üretilen tüm nihai mal ve hizmetlerin toplam değerini ifade eder. GSYİH’daki artış, ekonomik büyümenin bir göstergesi olarak kabul edilir.
Ekonomik büyüme, üretimdeki toplam kazançlarla ilişkili olan artan ortalama marjinal verimlilikle bağlantılıdır. Aynı zamanda bireylerin gelirlerinde artışa yol açarak, tüketim harcamalarını artırır ve daha fazla mal ve hizmet satın almalarını sağlar. Bu büyüme genellikle daha yüksek bir yaşam standardı ve refah seviyesi sunar. Kısa vadede artan üretim ve istihdamla kendini gösteren ekonomik büyüme, uzun vadede ise bir ülkenin yaşam kalitesini yükseltir. Ayrıca kamu gelirlerinin artmasına, dolayısıyla kamu hizmetlerinin ve sosyal refahın iyileşmesine de katkı sağlar.
Resesyon Nedir?
Ekonomik büyüme konusuna geçmeden önce değinmemiz gereken bir kavram daha var: Bu kavram Resesyon.
Merkez bankalarının faiz artırımları, tedarik zincirindeki aksaklıklar ve petrol fiyatlarındaki dalgalanmalar gibi faktörler resesyon tehdidini beraberinde getiriyor. Resesyon, geniş anlamda ekonomik faaliyetlerde görülen geniş çaplı ve uzun süreli düşüş eğilimi olarak tanımlanabilir. Teknik olarak, gayri safi yurt içi hasılanın (GSYİH) üst üste iki çeyrek küçülmesi resesyon olarak kabul edilir. Ekonomik büyüklükteki değişimlerin yanı sıra, istihdam ve sanayi üretimi gibi makroekonomik göstergeler de değerlendirmeye katılır. Peki, ekonomik büyüme nasıl hesaplanır?
Ekonomik büyüme ya da daralma, ekonomik faaliyetlerin ölçeğini yansıtan performans göstergeleriyle hesaplanır. Bu göstergeler arasında en önemli olanı ise Gayri Safi Yurt İçi Hasıladır (GSYİH).
GSYİH Nasıl Hesaplanır?
Öncelikle, “GSYİH” nedir sorusunu yanıtlayalım. GSYİH, bir ülkenin belirli bir zaman diliminde ürettiği tüm nihai mal ve hizmetlerin toplam değerini kapsar.
- “Gayri safi” terimi, hesaplanan toplam hasılanın brüt olduğunu ifade eder; yani amortisman bu hesaplamada dikkate alınmaz.
- “Yurt içi” ifadesi, belirli bir coğrafi sınırı tanımlar. Türkiye’nin yıllık GSYİH’si, Türkiye sınırları içinde üretilen tüm mal ve hizmetlerin nihai değerini kapsar.
- Mal ve hizmetler, tekstil fabrikasında üretilen çoraplardan toplu taşıma ücretlerine kadar çok çeşitli ekonomik faaliyetleri içerir.
- Nihai mal ve hizmet, üretim sürecinde birden fazla ürün ve hizmetin birleşimiyle ortaya çıkan son ürünü temsil eder. Örneğin; mobilya mağazasında satılan bir kitaplığın fiyatı hasıla hesaplamasına dahil edilirken, kitaplığın yapımında kullanılan kereste veya çivi gibi girdiler bu hesaplamada yer almaz.
GSYİH Hesaplamak İçin 3 Yöntem Kullanılır:
Üretim Yöntemi
Bu yaklaşımda, ekonomide üretilen tüm mal ve hizmetlerin piyasa değerleri toplanarak GSYİH hesaplanır. Bu yöntem, ekonominin sektörel dağılımını analiz etmek için de kullanılır.
Harcama Yöntemi
Bu yaklaşım, dört ana bileşene dayanır:
- Tüketim Harcamaları: Hane halkının yaptığı harcamaları kapsar.
- Yatırım Harcamaları: İşletmelerin ve bireylerin sermaye mallarına yaptığı yatırımları içerir.
- Devlet Harcamaları: Devletin mal ve hizmet alımlarını kapsar.
- Net İhracat: İhracattan ithalatın çıkarılmasıyla elde edilen değerdir.
Gelir Yöntemi
Bu yöntemde, üretim sürecinde elde edilen gelirler dikkate alınır. Gelirler; işçilere maaş, mülk sahiplerine kira, sermaye sahiplerine faiz ve işletme sahiplerine kâr ödemesi olarak sınıflandırılır.
Ekonomik Büyüme Nasıl Hesaplanır?
Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH), bir ülkenin vatandaşlarının belirli bir dönemde ürettikleri mal ve hizmetlerin toplam değerini ifade eder. GSMH, Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’dan (GSYİH) farklı olarak, yurtdışında çalışan vatandaşların elde ettiği gelirleri de içerir ve genellikle ülkeler arasındaki ekonomik karşılaştırmalarda kullanılır. Ekonomik büyümeyi doğru analiz edebilmek için, GSYİH’nın nominal ve reel değerlerine bakmak gerekir. Nominal GSYİH, cari fiyatlarla hesaplanır ve enflasyon etkisini barındırır. Reel GSYİH ise belirli bir baz yılın fiyatlarına göre hesaplanır ve enflasyondan arındırılmıştır. Bu da reel GSYİH’nin ekonomik büyümenin gerçek boyutunu göstermesini sağlar.
Ekonomik büyümeyi hesaplamak için, bir önceki döneme kıyasla Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’daki (GSYİH) değişim oranı belirlenir. Büyüme oranı, şu formülle hesaplanır:
Büyüme Oranı = (Cari Dönem GSYİH – Önceki Dönem GSYİH) / Önceki Dönem GSYİH) x 100
Bu formül, ekonomik büyüme oranının nasıl hesaplandığını göstermenin yanı sıra, bir ekonominin belirli bir dönemde ne kadar büyüdüğünü veya küçüldüğünü yüzde olarak ifade eder.
Bir ülkenin ekonomik büyüme oranının hesaplanması, o ülkenin ekonomik performansını gözlemlemek ve değerlendirmek açısından kritik bir rol oynar. Bu hesaplamalar, hükümetlerin ekonomik stratejilerini şekillendirmelerine katkı sağlayarak, ekonominin gelecekteki yönelimlerini öngörmelerine imkân tanır. Ekonomik büyüme verileri, sadece mevcut durumun analizi için değil, aynı zamanda uzun vadeli planlamalar ve politikaların oluşturulması için de temel bir rehber işlevi görür.
Bu yazımızda sizlere Ekonomik büyüme nedir ve nasıl hesaplanır? Sorusunu yanıtladık. A1 Capital Yatırım olarak, yatırım ve ekonomi konularında daha fazla bilgi ve analiz için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
*Buradaki açıklamalar, örnekler ve tüm ayrıntılar, yatırımcılara yol gösterici bilgi sunmak amacıyla paylaşılmaktadır. Herhangi bir yatırım tavsiyesi niteliği taşımamaktadır.